Week van de werkstress

#1: Stress herkennen op de werkvloer

De week van de werkstress is aangebroken. Een beetje werkdruk is best wel prima, en iedereen heeft wel eens last van werkstress. Maar hoe herken je wanneer deze stress ongezond veel wordt? En is iedereen even vatbaar voor stress op de werkvloer? Of is stress iets voor die ‘wat zwakkere’ collega? Psycholoog Roos Vader vertelt je waar je op kunt letten en waarom de week van de werkstress bestaat.

Wanneer je veel werkt, hoort een beetje stress op het werk er af en toe bij. Werknemers hebben het alleen niet altijd door wanneer er veel stress is. Je past je aan de situatie aan, stress wordt normaal en je stresstolerantie wordt hoger. Zo ontstond mijn burn out ook. Ik had het simpelweg niet door dat ik teveel op mijn bordje nam. Dat mijn lichaam permanent een verhoogd stresslevel had. Ik had niet geleerd om bewust stil te staan en te letten op de signalen die mijn lichaam mij gaf. Maar ook als je als medewerker het wel door hebt, durf je misschien niet eens aan de bel te trekken. Je bent bang voor de consequenties als je aangeeft dat het werk even teveel voor je is. Stress wordt vaak pas gesignaleerd wanneer een medewerker zich ziek moet melden, en dan is het eigenlijk al te laat. Ook als werkgever heb je een signalerende functie.

Op welke signalen moet je letten voor het herkennen van werkstress?

Deze week (11-15 november) is het Week van de Werkstress 2019, georganiseerd door OVAL, brancheorganisatie voor duurzame inzetbaarheid. We zullen deze week daarom iedere dag een artikel plaatsen over het thema werkstress. Hierbij gaan we dieper in op de maatregelen die je kunt nemen om werkstress te voorkomen, onder andere door bijvoorbeeld het werkplezier in het bedrijf te vergroten. Vandaag staan we eerst stil bij het op tijd herkennen van werkstress. Het herkennen van signalen van stress is namelijk al stap 1, door op tijd in te grijpen is veel verzuim te voorkomen!

Wanneer wordt werkstress teveel?

Soms is de werkdruk hoog en moet er veel gebeuren in korte tijd. Als dit te lang aanhoudt kan werkdruk tot stress leiden. Niet iedereen reageert hetzelfde op stress. Daarom is een dreigende burn out soms moeilijk te herkennen. Bij veel stress vind je vaak een aantal signalen in de volgende categorieën:

1. Lichamelijke symptomen

Een werknemer met stress is vaak moe, slaapt slecht en heeft op den duur een verminderde weerstand. Daardoor is hij/zij vaak verkouden of kort ziek. Andere lichamelijke symptomen kunnen zijn: een slechte eetlust, hartkloppingen of hoofd-/rug-/nekpijn.

2. Psychische symptomen

Bij veel stress krijg je vaak een gejaagd en onrustige gevoel. Stress doet ook niet zo veel goeds aan je humeur. Was jij of je collega eerst vaak vrolijk op het werk? Stress kan je een sombere stemming geven, of sneller prikkelbaar/geïrriteerd maken. Je kunt wat afstandelijk of onverschillig worden. Ook ontstaat er sneller een conflict op het werk. Conflicten kunnen veel stress geven, maar ontstaan ook door stress. Gestreste werknemers piekeren meer en hebben minder plezier in het werk. Je kunt niet meer echt genieten van wat je doet. Bij een grote hoeveelheid werkstress wordt het nemen van besluiten steeds moeilijker, vermindert de concentratie en kan een werknemer vergeetachtig zijn of onzeker/ontevreden zijn over prestaties.

3. Gedragsveranderingen

Ook het gedrag kan beïnvloed worden door werkstress. Je kunt bijvoorbeeld merken dat een collega vaker te laat komt of eerder weggaat. Misschien meldt hij/zij zich vaker ziek. Daarnaast kunnen prestaties achteruit gaan en worden er meer fouten gemaakt. Dit kan komen doordat iemand chaotisch wordt of juist overmatig gestructureerd wil werken. Iemand gaat veel dingen tegelijk doen, maar toch komt er niks echt af. Misschien werkt je collega zelfs in de pauze door of eet achter het bureau. De vermoeidheid en stress uiten zich ook vaak in klagen. Om alle vermoeidheid te compenseren kan er een verandering ontstaan in het eetpatroon: men gaat meer koffie halen of roken, eet te weinig of juist veel ongezonde ‘oppeppers’.

Zijn sommige werknemers extra vatbaar voor werkstress?

Allereerst is het belangrijk om te zeggen: iedereen kan overspannen of burn out raken. Een burn out is dus niet iets wat je overkomt als je wat zwakker bent dan de anderen. Hier bestaan nog steeds veel misverstanden over. Wel zijn er kenmerken die je extra vatbaar kunnen maken voor overmatige stress. Extra vatbaar zijn medewerkers met o.a. de volgende kenmerken:

• Perfectionist
• Hard werkend
• Competitief
• Toegewijd
• Gevoelsmensen/sociaal: grote belangstelling en zorg voor anderen + een groot inlevingsvermogen
• Doorzettingsvermogen
• Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen
• Twee dingen tegelijk doen
• Verantwoordelijkheidsgevoel
• Betrokken en loyaal

Dit is toch de ideale werknemer?

Maar… veel van de bovenstaande eigenschappen beschrijven toch de ideale werknemer? Ik hoor het je denken. Wie wil er niet een toegewijde, betrokken en sociale werknemer met doorzettingsvermogen? Inderdaad, en daarom zal het ook best wel eens voorkomen dat misschien wel een van de beste medewerkers van een bedrijf uitvalt door spanningsklachten. Een kracht kan namelijk ook een valkuil zijn. Wanneer je graag wat extra doet en anderen helpt, kunnen deze mooie kwaliteiten er ook voor zorgen dat je geen nee meer durft te zeggen of je eigen grens niet aanvoelt. Vaak zijn dit werknemers die je heel graag wilt houden in je bedrijf, maar die wel de juiste tools en vaardigheden nodig hebben om stressbestendiger te worden. Dit kan door op tijd te leren praten over stress, grenzen te stellen en op zoek te gaan naar ontwikkelmogelijkheden in het werk. Wat geeft jou als werknemer werkplezier en uitdaging? En hoe kun je werkplezier vergroten door het werk meer aan te sluiten op persoonlijke behoeften en sterke kanten? In de komende dagen zullen we in de #weekvandewerkstress artikelen uitgebreider ingaan op deze manieren om werkstress te voorkomen.

Roos Vader is opgeleid in de Positieve Psychologie en Arbeids- en Organisatiepsychologie en kreeg eerder zelf een burn out. Ze doet onderzoek voor de Erasmus Universiteit naar het gebruik van sterke kanten, werkbevlogenheid en prestatie op de werkvloer.