Wat is een transgenerationeel trauma?

Trauma kan zich op allerlei verschillende manieren uiten, maar wat veel mensen niet weten is dat je dit trauma zelf niet hoeft te hebben meegemaakt om er last van te hebben. Een trauma kan worden doorgeven binnen een familie, wat ook wel transgenerationeel trauma wordt genoemd.

Generatie op generatie

Transgenerationeel trauma verwijst naar de overdracht van trauma van de ene generatie naar de volgende. Het kan zich voordoen wanneer een individu of een gemeenschap wordt blootgesteld aan traumatische ervaringen die zo diep ingrijpend zijn dat ze een blijvende impact hebben op de manier waarop mensen denken, voelen en handelen. Deze impact kan doorgegeven worden van de ene generatie op de andere, wat leidt tot transgenerationele trauma’s.

Een van de meest bekende voorbeelden van transgenerationele trauma is de Holocaust. Veel overlevenden van de Holcaust kampen nog steeds met geestelijke gezondheidsproblemen als gevolg van de traumatische ervaringen die ze hebben meegemaakt. Deze trauma’s worden echter ook doorgegeven aan hun kinderen en kleinkinderen, die zich ook kunnen identificeren met de pijn, angst en het verdriet van hun voorouders. Dit kan zelfs het geval zijn als ze het trauma niet persoonlijk – ook als ze de voorouders niet hebben gekend – hebben meegemaakt. Vandaar dat oorlog generatieslang een grote rol kan spelen binnen een familie.

Transgenerationeel trauma | Verschillende oorzaken

Transgenerationeel trauma kan ook voorkomen in andere contexten, zoals in families waarin er sprake is geweest van kindermishandeling, seksueel misbruik, geweld of verslaving. Kinderen die opgroeien in dergelijke omstandigheden kunnen negatieve gevolgen ondervinden van deze traumatische ervaringen en hebben mogelijk te maken met hechtingsproblematiek, problemen met emotionele regulatie, angst en depressie. Bovendien kunnen deze kinderen als zij zelf later ouders worden het trauma – onbewust – doorgeven aan hun eigen kinderen.

Het mechanisme achter de overdracht van transgenerationeel trauma is nog niet volledig begrepen, maar er zijn verschillende theorieën die proberen te verklaren hoe het gebeurt. Een van deze theorieën is dat trauma genetische veranderingen kan veroorzaken, die op zijn beurt worden doorgegeven naar de volgende generatie. Hierdoor kan de volgende generatie kwetsbaarder zijn voor stress, angst- en paniekstoornissen en trauma.  Een andere theorie is dat trauma overgedragen kan worden door de manier waarop ouders met hun kinderen omgaan. Ouders die zijn blootgesteld aan traumatische ervaringen kunnen problemen hebben met emotionele regulatie en interpersoonlijke relaties. Deze problematiek kan leiden tot een onveilige hechting tussen ouder en kind, met als gevolg dat er een vicieuze spiraal binnen een familie kan ontstaan. Kinderen kunnen moeite hebben met het opbouwen van gezonde relaties en een positief zelfbeeld. 

Lees ook: Symptomen en diagnose bij (onverwerkt) trauma

Doorbreek de cirkel

Het is belangrijk om te begrijpen dat transgenerationeel trauma niet onvermijdelijk is. Hoewel de overdracht van trauma’s van de ene generatie op de ander kan plaatsvinden, kunnen er ook manieren zijn om deze overdracht te stoppen. Het is mogelijk om de cirkel van transgenerationeel trauma te doorbreken en de volgende generatie vrij te laten opgroeien. Zo kan een familieopstelling je inzicht geven in de verhoudingen binnen je familie, maar EMDR kan juist weer bijdragen aan het verwerken van trauma. Hierdoor kunnen er gezonde copingsmechanismen worden ontwikkeld. Niet alleen therapie is een middel, ook door middel van educatie kan je een groot verschil maken voor de volgende generatie.