Marijke Beukers heeft bewust de switch gemaakt van GZ-psycholoog naar Holistisch Psycholoog. In haar praktijk BeukersOntwikkeling biedt ze coaching en therapie vanuit een holistische visie. Daarbij staat het unieke van jou centraal, zodat je jouw eigen kracht, wijsheid en antwoorden kunt vinden. De focus kan op alle niveaus van het bewustzijn liggen: op lichamelijke, emotionele, mentale en spirituele aspecten èn de balans daartussen. Ze trekt daarmee relatief veel hoogsensitieve mensen aan, maar zeker ook anderen met het verlangen om zichzelf te ontwikkelen of zich vrij te voelen om helemaal zichzelf te zijn.
Wat bracht jou ertoe om holistisch psycholoog te worden en je te richten op persoonlijke ontwikkeling?
Lange tijd waren mijn persoonlijke zoektocht naar ‘echt contact’ en mijn professionele werkzaamheden als GZ-psycholoog twee gescheiden werelden, die van de zogenaamde alternatieve en reguliere zorg. Die heb ik 12,5 jaar geleden samengebracht door ZZP-er te worden en me als Holistisch Psycholoog te gaan profileren. Een spannende stap, want er waren toen nauwelijks nog collega’s die een vergelijkbaar besluit hadden genomen. Ik had de moed, omdat ik zo duidelijk merkte dat ik door alle ge- en verboden binnen de reguliere zorg niet goed kon gedijen. Bovendien realiseerde ik me: als het voor mij niet werkt, dan werkt het voor anderen vast ook niet. En dan heb ik het over de grote rol die mijn hoogsensitiviteit hierbij speelde. Iets waar binnen de reguliere zorg toentertijd nog maar weinig oog voor was. Ik wil anderen zo laten profiteren van mijn persoonlijke ervaringen, zodat zij niet net zo’n lange zoektocht nodig hebben om tot echte, positieve ontwikkelingen te komen.
Een andere reden om voor mezelf te beginnen als holistisch psycholoog was, dat ik zag dat de meeste klachten helemaal niet voortkomen uit psychiatrische stoornissen. In de huidige tijd hebben we dagelijks enorm veel prikkels te verwerken en keuzes te maken. Daarbij wordt vaak gedacht dat alles steeds meer, mooier, sneller en beter moet. Alleen al als ik dit zeg, voel ik de druk die dat met zich meebrengt in mijn lichaam. Ik denk dat dit heeft geleid tot steeds meer vervreemding van onszelf, met gevoelens als onrust, onzekerheid, teleurstelling en tekort of gemis tot gevolg. Of zelfs tot vermoeidheids-, stress-, depressieve of angstklachten.
In plaats van me te moeten richten op diagnoses en protocollen, sluit ik liever volledig aan op het unieke van jou: wat zijn je vragen, twijfels en klachten? Wat je krachten, behoeften en wensen? En vooral wat heb je op dit moment nodig om een positieve ontwikkeling in gang te zetten? Ik bied daarvoor een veilige bedding en faciliteer het proces zodanig dat jij je eigen antwoorden gaat vinden.
Inmiddels ben ik oprecht blij om te zien, dat steeds meer psychologen een holistische visie omarmen, zowel in binnen- als buitenland. En er blijkt ook heel duidelijk een grote behoefte aan te zijn. Het meest sprekende voorbeeld is misschien wel Psycholoog Nicole LePera, die voor de lezers van haar bestseller ‘How to do the work’ en voor haar zeven miljoen volgers op Instagram erg inspirerend is.
Zelf kies ik ervoor om alleen face-to-face coaching en therapie aan te bieden. Dat past het beste bij mij en ik merk dat er vaak alleen al bij het binnenkomen in mijn praktijkruimte in het groen veel gebeurt. ‘Eindelijk rust, alle aandacht en ruimte om m’n verhaal te doen’ hoor ik vaak terug na de kennismaking.
Wat ik hiervoor al zei, ik faciliteer. Jij bent namelijk de enige die weet wat jouw weg is, wat bij jou past. Dat betekent niet dat je het alleen hoeft te doen. Blinde vlekken kan je bijvoorbeeld zelf niet zien en je hoofd is er goed in om je voortdurend op het verkeerde been te zetten. De veilige omgeving van een professionele praktijk maakt het mogelijk om lastige situaties of emoties te onderzoeken, nieuw gedrag uit te proberen en tot echte transformaties te komen.
Kun je uitleggen hoe een holistische benadering kan helpen bij het herstel van burn-out en stress gerelateerde klachten?
Burn-out en stress gerelateerde klachten zijn bij uitstek geschikt om holistisch te bekijken. Er heeft vaak lange tijd onbewust en gestaag een enorme kettingreactie in je lichaam plaatsgevonden. Hierdoor ben je uiteindelijk zo uit balans en dat er een scala aan klachten kunnen ontstaan op alle niveaus: fysiek, neurologisch en hormonaal, mentaal, emotioneel en spiritueel. Verhoudingsgewijs hebben relatief veel hoogsensitieve mensen (HSP-ers) een burn-out. Dan is het essentieel om ook oog te hebben voor die hooggevoeligheid. HSP-ers zijn vaak erg consciëntieus, gewetensvol en integer. Bovendien leggen ze de lat voor zichzelf hoog, waardoor ze extra gevoelig zijn voor stress en de (werk)sfeer. Daarom kan gesteld worden dat een burn-out hand ook nogal eens in hand in hand gaat met een identiteitscrisis.Het herstel verloopt grofweg via de volgende fases. De eerste stap is de bewustwording en acceptatie van de situatie en klachten, zodat er niet meer tegen ‘gevochten’ wordt. Dan kan namelijk pas de bijtankfase beginnen met het vergroten van de draagkracht, herstel van lichaamscontact en het zoeken naar hulpbronnen die bij het herstel ondersteunend kunnen zijn. Daarna kan pas duidelijk worden welke onderliggende thema’s aandacht nodig hebben om tot blijvende positieve veranderingen te kunnen komen. De insteek is maatwerk. Het is veelal niet een kwestie van ‘doen’ en ‘nog meer inzet’, wat vaak wel de eerste impulsen zijn, maar van ‘waarnemen’ en ‘loslaten’. De basis is vaak ‘uit je hoofd, in je lichaam zakken’, hartcoherentie en bewustwording. Blokkades en triggers kunnen met Integral Eye Movement Therapy (IEMT) vaak verrassend snel opgelost c.q. losgekoppeld worden.
Hoe kunnen mensen hun eigen lichaamswijsheid gebruiken als eerste stap naar herstel bij een burn-out?
Bij een burn-out heeft je lichaam fors op de rem getrapt. Dat kun je zien als de noodrem van het parasympathische gedeelte van je zenuwstelsel. Zoals ik hiervoor al aangaf, is daar al een langdurig proces, vaak zelfs van jaren, aan vooraf gegaan. Tijdens dit proces heeft je lichaam ook al signalen afgegeven, alleen heb je die òf niet opgemerkt, òf genegeerd. Dat hangt samen met veel ‘in je hoofd zitten’ en het onvoldoende bewust zijn van de rest van je lichaam. Dit kan bijvoorbeeld weer leiden tot veel piekeren en zorgen maken. Bovendien is in fysiek opzicht jouw zenuwstelsel uit balans geraakt. Om alles vol te kunnen houden, heeft het zogenaamde sympathische gedeelte het gaspedaal steeds een beetje verder intrapt. Daardoor word je alerter en sensitiever en wordt het steeds moeilijker om te ontspannen en te slapen. Zo ben je in een negatieve spiraal terecht gekomen, waar je helaas vaak niet zo makkelijk en snel uit kunt komen.
Het is om te beginnen helpend om er bewust van te worden hoe het werkt. Door met je aandacht naar binnen te gaan, kan je vervolgens ook gaan voelen hoe het werkt, waar de stress in je lijf opgeslagen zit en wat het effect is van aandacht geven aan die plekken. Ook het waarnemen van je ademhaling en het eventueel aanleren van een juiste ademhaling zijn belangrijk. Net als het ervaren van een zogenaamde ‘hoge hartcoherentie’, waarbij je hartritme samenvalt met je ademhaling. Daarmee krijg je zelf invloed op de ontspanning van je lijf. En als je meer ontspannen bent, kun je ook makkelijker je lichaamssignalen opmerken. Hoe eerder je die opmerkt, hoe makkelijker het is om door middel van verschillende types rust, je adem, lichaamshouding, zintuigelijke waarneming en eventueel verbeeldingskracht terug te komen bij jouw balans. Dat kun je dus allemaal ontwikkelen.
Hoe begeleid je mensen met hoogsensitiviteit om hun sensitiviteit om te zetten in een kracht?
Om te beginnen hebben veel hoogsensitieve mensen niet eens door dat ze een HSP-er zijn. Of ze vermoeden het zelf wel, maar hebben er verder, al dan niet bewust, geen aandacht aan gegeven. In de hulpverlening blijken ze echter oververtegenwoordigd te zijn. Wat overigens goed verklaarbaar is. Veel van de kwaliteiten die HSP-ers vaak hebben, zoals integriteit, een brede kijk, veel opmerken en diepe gevoelens, leiden er o.a. toe dat ze meer verwerkingstijd nodig hebben. Maar ook dat ze gevoeliger zijn voor de sfeer en inrichting van de omgeving. Aangetoond is bijvoorbeeld dat ze op hun werk kunnen floreren als ze zich gezien voelen en de ruimte krijgen, terwijl ze gaan onderpresteren als dat niet het geval is. Floreren of onderpresteren, er zit niets tussenin. Ze zijn stressgevoeliger, leggen de lat vaak erg hoog en zijn vaak meer op de ander dan op zichzelf gericht, waardoor ze eerder klachten zullen ontwikkelen.
De reden om op zoek te gaan naar coaching of therapie is bij HSP-ers meestal dat zij niet de lusten maar de lasten ervaren van hun HSP-kwaliteiten. Omdat ze zich bijvoorbeeld voor alles en iedereen verantwoordelijk zijn gaan voelen of zich helemaal op de ander zijn gaan richten en zo zichzelf uitputten of tekort doen. En als het allemaal teveel geworden is, kan dat tot het andere uiterste leiden: zichzelf helemaal terug gaan trekken en zelfs op gaan zien tegen leuke dingen zoals feestjes. Ook afwijzingsgevoeligheid komt veel voor bij HSP-ers. Terwijl zij echt gezegend zijn met hele mooie kwaliteiten. Om die tot hun recht te kunnen laten komen en om als HSP-er te kunnen floreren is het essentieel om te begrijpen hoe over het algemeen een hoogsensitief brein anders werkt en om jezelf ervan bewust te worden hoe het specifiek voor jou doorwerkt.
Heel helpend vind ik het beeld van een zeilbootje op de zee. De meeste mensen gaan door het leven als een tanker; die zet koers naar een bepaald punt en wordt onderweg niet of nauwelijks gehinderd door de golven, zelfs niet bij regen en storm. Voor HSP-ers is het nodig om voortdurend alert en bewust te zijn en bij te sturen omdat ze steeds weggezet worden door de golven, beïnvloed worden door alles wat ze zien of juist niet zien ten gevolge van de regen en storm. Daar staat tegenover dat ze veel meer verbonden zijn met de elementen van de natuur, deze meer kunnen ervaren en waarderen. En er veel intenser van kunnen genieten.
Concreet help ik HSP-ers om in hun kracht te komen door ze o.a. te laten ontdekken en te leren wat goede zelfzorg en ontspanning is. Hoe ze hun aandacht meer (deels) in hun lichaam en bij zichzelf kunnen houden. Hoe ze hun lichaam in alignment kunnen brengen en houden, zodat ze als het ware in het oog van de storm kunnen blijven. Dat is de meest effectieve manier om jezelf te beschermen. Overigens wordt vaak geadviseerd om een denkbeeldig schild om je heen te visualiseren, maar dan scherm je jezelf van alles af en dat wil je niet. Misschien herken je wel dat je een muur om je heen hebt gebouwd, omdat je vroeger niet goed begrepen, gekwetst of overweldigd door emoties werd. Dat je gevoeligheid geduid werd met ‘moeilijk doen’ of dat je een sfeer of emotie goed aanvoelde maar opmerkingen daarover afgedaan werden met ‘niet waar’. Zo ben je niet meer op jezelf en je gevoel gaan durven te vertrouwen. Ook afwijzingsgevoeligheid komt veel voor bij HSP-ers. Al dit soort patronen zoeken we op en kunnen vaak met IEMT opgelost worden. Dat werkt bij HSPer’s vaak goed en snel. Heel bevrijdend!
Op welke wijze pas je IEMT toe om blokkades op te lossen bij mensen die streven naar persoonlijke ontwikkeling?
Integral Eye Movement Therapy (IEMT) is lastig uit te leggen, maar ik zal een poging doen. Eerst wil ik even toelichten wat IEMT is. De meeste mensen kennen het namelijk niet. Vaak hebben ze wel gehoord van EMDR, een oogbewegingstherapie ontwikkeld voor trauma’s. IEMT werkt ook met oogbewegingen, maar daarmee houdt de vergelijking op. Overigens is wetenschappelijk aangetoond dat het werken met oogbewegingen inderdaad effectief is. Het belangrijkste verschil tussen EMDR en IEMT is dat EMDR zich richt op het trauma waar je last van hebt, terwijl IEMT zich rechtstreeks richt op het onderbewuste emotionele geheugen.
Bij EMDR moet je meestal tot in detail de traumatische situatie vertellen en die kan dan zelfs in onderdelen opgesplitst worden, om die vervolgens allen apart te behandelen. Zo wordt de hele herinnering herbeleefd en dat is natuurlijk pittig. Bij IEMT hoef je nauwelijks of niet te praten over wat er is gebeurd, mocht je het al weten. Er aan denken is genoeg en dat maakt het minder belastend.
Bovendien werkt IEMT niet alleen rechtstreeks met het gevoelssysteem, maar gaat het tevens terug naar de eerste imprint, het moment dat dit gevoel ontstaan en opgeslagen is. De ‘zoekmachine’ in het brein wordt door middel van een paar vaste vragen als het ware zo ingesteld dat het naar de eerste herinnering gaat, ook als je deze teruggaat naar de tijd dat je zo jong was dat je nog niet kon praten, of als je het gevoel van iemand anders overgenomen hebt, of als de herinnering zo schokkend was dat je brein die elders in je hersenen heeft geparkeerd zodat die niet hoefde te voelen. Door deze manier van werken worden ook alle samenhangende gevoelens in één keer opgeruimd. Met blijvend resultaat. Dat scheelt heel veel energie en tijd. De herinneringen blijven, maar de lading is ervan af, het gevoel komt niet meer mee naar boven.
Bij trauma’s denk je aan plotselinge, grote en heftige gebeurtenissen. Die kunnen zeker ook met behulp van IEMT behandeld worden, alleen is IEMT met name ontwikkeld voor de kleinere, alledaagse trauma’s die iedereen in z’n eerste levensjaren opdoet. Die leiden tot de zogenaamde ‘chronische patronen’. Dat zijn overlevingsmechanismen om met pijnlijke situaties om te gaan en ‘kindconclusies’ zoals bijvoorbeeld ‘ik ben niet goed genoeg’. Dat is niet wie je in essentie bent, maar is wel heel bepalend voor hoe je in het leven staat en jezelf ziet. Later in je leven werken deze coping mechanismen en overtuigingen ondermijnend of belemmerend. Je kunt getriggerd raken in onverwerkte gevoelens uit je verleden en in zo’n chronisch patroon schieten. Bewustwording werkt dan niet. Als je getriggerd wordt, reageer je namelijk automatisch in een fractie van een seconde. Je weet dat je overtrokken hebt gereageerd of je hebt je zelfs voorgenomen om dat niet meer te doen, maar het gebeurt je keer op keer toch weer. Dat is dè indicatie om IEMT in te zetten.
Concreet werkt IEMT als volgt: de start bij IEMT voor chronische patronen is een gevoel waar je last van hebt. En dus niet de situatie die je meemaakte, omdat het gevoel namelijk al eerder ervaren kan zijn. Door een aantal vaste vragen haalt IEMT als het ware de onderste steen boven met betrekking tot dit gevoel, soms meteen, meestal in een aantal stappen.
Je krijgt vervolgens de opdracht om met je gedachten bij de (gevoels)herinnering te blijven die oppopt, terwijl je tegelijkertijd met je ogen mijn vingers volgt. Die vingers worden op verschillende manieren voor je gezicht heen en weer bewogen. Die dubbele opdracht maakt dat de verbindingen tussen een ervaring en het gevoel dat daarbij opgeroepen wordt, verbroken worden. Heel magisch, zeker als je daarna zelfs niet eens meer weet wat ook alweer de eerste insteek was.
Bij belemmerende kindconclusies of overtuigingen, zoals ‘ik ben niet goed genoeg’ wordt net wat anders ingestoken, maar het mechanisme is hetzelfde. Samengevat kan gezegd worden dat met behulp van IEMT gewerkt wordt aan respectievelijk gezonde grenzen ‘tussen verleden en heden’ en die ‘tussen jezelf en de ander’.
