De impact van overtuigingen

Ken je die gedachten? Dat lukt mij niet. Ik doe er niet toe. Ik heb gefaald. Dat zijn je overtuigingen. Zonder dat we het ons realiseren worden we voor een belangrijk deel op onbewust niveau aangestuurd. Zelfs voor 95% We hebben een soort automatische piloot van waaruit we leven. Die automatische piloot bestaat uit gewoonten, ervaringen en uit overtuigingen. Die overtuigingen bepalen hoe we nieuwe informatie zien en verwerken, hoe we iets ervaren, wat we als feiten zien, wat we als oorzaken zien en welke betekenis we aan gebeurtenissen, opmerkingen en woorden geven. Deze overtuigingen sturen dus voor een belangrijk deel de gedachten die je hebt en je gedrag aan.

Van die gedachten en overtuigingen worden we ons vaak echter pas bewust als een ander ons daarop wijst. Veel overtuigingen die je hebt zijn logisch en gebaseerd op feiten en positieve ervaringen. Ze helpen je om een emotioneel evenwichtig leven te leiden. Maar we hebben ook allemaal last van minder fijne overtuigingen. Zeker als je last hebt van onzekerheid, angst of stress krijg je steeds vaker last van overtuigingen die je niet verder helpen, van irrationele belemmerende overtuigingen.

Wat zijn belemmerende overtuigingen?

Een belemmerende overtuiging is een irrationele, niet echt relevante maar hele sterke boodschap die je onbewust aan jezelf geeft. Het zijn vaak starre eisen die je aan jezelf stelt of aan anderen of is een verwijt, vaak aan jezelf. Denk aan gedachten als:

Ik mag geen fouten maken

Als ik opgeef, heb ik gefaald, ben ik waardeloos

Als ik hard werk, krijg ik alles voor elkaar.

Ik doe het toch niet goed/ Ik kan het niet.

Iedereen moet mij aardig vinden

Ik moet voor de ander zorgen

Ik doe er niet toe

Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg

Ik ben niet slim genoeg

Ach, ik ben nu eenmaal zo

Een overtuiging zal meer belemmerend werken dan de andere. Een overtuiging die betrekking heeft op de identiteit van een persoon zal meer effect hebben op die persoon dan een overtuiging over een situatie of het gedrag van die persoon.

Waar komen die belemmerende overtuigingen vandaan?

Tijdens vooral je vroege kinderjaren maar ook in de rest van je leven creëer je overtuigingen of versterk je overtuigingen. Je krijgt ze mee van je ouders of nemen we overtuigingen van onze vrienden en uit onze omgeving over. Een belemmerende overtuiging kan ontstaan door nare ervaringen, door karakter of een traumatische gebeurtenis. Opmerkingen die tegen je zijn gemaakt, kunnen een enorme impact hebben: “niemand is te vertrouwen”, “het zal nooit wat worden met jou”, of “je zult het nooit leren”. Of wat denk je van opmerkingen als “opgeven is voor watjes”, “daar zijn meisjes niet goed in”, “Als ik aan het woord ben, hou je je mond”, of “kinderen die vragen worden overgeslagen”. Niet alleen opmerkingen maar ook gedrag kan impact hebben. Zoals het zorgen dat je geen straf kreeg in je jeugd of het stil zijn bij een boze blik van je ouders.

Je kunt het gaan geloven, een enorme afkeer krijgen of juist extra hard gaan werken om het tegendeel te bewijzen. En zo wordt een overtuiging geboren. Vaak is het een beschermingsmechanisme dat je hebt ontwikkeld zodat je niet geconfronteerd wordt met de gevolgen, zoals een afwijzing of kritiek.

Wanneer heb je last van die belemmerende overtuigingen?

De overtuigingen bepalen vervolgens hoe we nieuwe situaties ervaren, hoe een opmerking binnenkomt en hoe we een toon of een blik interpreteren. Je brein vergelijkt elke gebeurtenis direct met iets dat je eerder hebt meegemaakt en zodra je brein concludeert dat een gebeurtenis erg lijkt op een eerdere gevaarlijke gebeurtenis, geven ze je een waarschuwingsboodschap waardoor je reageert zoals je reageert. Je hebt het gevoel dat je geen keus hebt. Herkenbaar?

Maar wat je vroeger hebt meegemaakt, is nu vaak niet meer gevaarlijk voor je. Je bent niet meer zo kwetsbaar als toen. Je bent niet meer het kind van toen. En degene die nu een opmerking tegen je maakt, is niet je moeder, nare leraar of vervelende buurjongen maar bijvoorbeeld je partner of een leidinggevende. Je brein ziet het verschil echter niet en blijft volgens het aangeleerde beschermingsmechanisme die waarschuwingsboodschappen geven. Je hebt daar alleen niets meer aan. Helaas zorgen zulke belemmerende overtuigingen regelmatig voor een burn out. Het belemmert je in je huidige leven, blokkeert of frustreert.

Kan het anders?

Het goede nieuws is dat het anders kan. Bij herstel van burn out gaat het niet alleen om het fysiek herstellen, of alleen om het leren anders om te gaan met lastige situaties, of het veranderen van je werkplek. Het gaat om het aanpakken van alle aspecten van de burn-out. Het gaat erom dat je ontdekt wat je lijf je duidelijk wilt maken, welke signalen je lijf je geeft. Iets wat je niet hebt willen voelen of waar je eerder niet echt naar hebt geluisterd. Door aan de slag te gaan met al die aspecten, inclusief je onbewuste patronen, zorg je voor echt herstel. Het begint met bewustwording. Wat is de onderliggende reden van jouw burn-out? Door je bewust te worden van overtuigingen en patronen die zijn ontstaan, zet je een veranderproces in beweging. Bewustwording geeft rust in je hoofd en ruimte. Je wordt weer in staat om keuzes te maken en de regie over je eigen leven te nemen. Je komt weer in balans.